Zmienność termicznego charakteru okresów zimowych w Polsce i jej przyczyny

Variability of the Thermal Character of Winter Periods in Poland and its Reasons

prof. dr hab. Andrzej A. MARSZ, dr hab. Anna STYSZYŃSKA

Abstract

The article raises the issue of the climate phenomenon of the North Atlantic Oscillation (NAO), and describes its influence on
shaping the thermal character of winters (December - March) in Poland. The change of NAO phases from those predominantly negative
into the predominantly positive, which took place within the years 1987-1989, caused the reduction in severity of winters after 1989
in Poland.

Streszczenie

Praca przybliża problematykę funkcjonowania fenomenu klimatycznego Oscylacji Północnego Atlantyku (Norh Atlantic
Oscillation – NAO) oraz omawia jej wpływ na kształtowanie charakteru termicznego zim (grudzień – marzec) na obszarze Polski. Zmiana
faz NAO z w przewadze ujemnych na w przewadze dodatnie, jaka nastąpiła w latach 1987-1989 spowodowała, że po roku 1989 obserwuje
się w Polsce znaczne złagodzenie stopnia ostrości zim.

Keywords

North Atlantic Oscillation (NAO), Poland, air temperature, winters severity

Słowa kluczowe

Oscylacja Północnego Atlantyku (NAO), Polska, temperatura powietrza, surowość zim

Rys. / Fig.

Bibliografia / Bilbiography

[1] K. Bartoszek, A. Węgrzyn: Uwarunkowania cyrkulacyjne początku okresu wegetacyjnego w Polsce Wschodniej, Annales UMCS, Geographia,
Geologia, Mineralogia et Petrographia, 66 (1), 93–102, 2011.
[2] E. Bednorz: Snow cover in western Poland and macro-scale circulation conditions, International Journal of Climatology, 22, 533–541,
2011.
[3] J. Cohen, M. Barlow: The NAO, the AO, and Global Warming: How Closely Related?. Journal of. Climate, 18 (21), 4498–4513, 2005.
[4] M. Czarnecka: Częstość występowania i grubość pokrywy śnieżnej w Polsce. Acta Agrophysica, 19 (3), 501–514, 2012.
[5] M. Falarz: Variability and trends in the duration and depth of snow cover in Poland in the 20th Century. International Journal of Climatology,
24, 1713–1724, 2004.
[6] N.P. Gillett, H.F. Graf, T.J. Osborn: Climate Change and the North Atlantic Oscillation. [w:] The North Atlantic Oscillation: Climatic Significance
and Environmental Impact. Geophysical Monograph, red. J. Hurrell, Y. Kushnir, G. Ottersen, M. Visbeck, 134., 193–209, 2003.
[7] J.P. Girjatowicz, M. Świątek, T. Olechwir: Związki Oscylacji Północnoatlantyckiej z warunkami lodowymi polskiego wybrzeża [w:] Oscylacja
Północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski, red. A.A. Marsz i A.
Styszyńska, Akademia Morska w Gdyni, Gdynia, 191–202, 2002.
[8] J.P. Girjatowicz: The influence of North Atlantic Oscillation on ice conditions in coastal lakes of the Southern Baltic Sea. Annales de Limnologie
39 (01), 71–80, 2003.
[9] J.W. Hurrell: Decadal trends in the North Atlantic Oscillation: Regional temperatures and precipitation. Science 269, 676–679, 1995.
[10] Z. Kaczmarek: Wpływ Oscylacji Północnoatlantyckiej na przepływy rzek europejskich [w:] Oscylacja Północnego Atlantyku i jej rola
w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski, red. A. Marsz, A. Styszyńska, Akademia Morska w Gdyni,
Gdynia, 163–172, 2002.
[11] K. Kożuchowski, J. Degirmendžić: Wskaźniki cyrkulacji a temperatura powietrza w Polsce [w:] Oscylacja Północnego Atlantyku i jej rola w
kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski, red. A. Marsz, A. Styszyńska, Akademia Morska w Gdyni, Gdynia,
111–128, 2002.
[12] A. Marsz: Oscylacja Północno-Atlantycka a reżim termiczny zim na obszarze Polski Północno-Zachodniej i polskim wybrzeżu Bałtyku.
Przegląd Geograficzny, 71 (3), 225–245¸1999.
[13] A. Marsz, A. Styszyńska: Oscylacja Północnego Atlantyku a temperatura powietrza nad Polską. Wyd. WSM w Gdyni, Gdynia, 2001.
[14] A. Marsz, E. Żmudzka: Oscylacja Północnego Atlantyku a długość okresu wegetacyjnego w Polsce. Przegląd Geofizyczny, 44 (4), 199–210,
1999.
[15] W. Marszelewski, R. Skowron: Ice cover as an indicator of winter air temperature changes: case study of the polish Lowland lakes.
Hydrological Science Journal 51(920), 236–349, 2006.
[16] S. Paczos: Zagadnienie klasyfikacji zim w świetle różnych kryteriów termicznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sec. B, XL,
133–155, 1985.
[17] J. Pociask-Karteczka: Regionalne zróżnicowanie wpływu Oscylacji Północnoatlantyckiej na reżim rzek [w:] Klimatyczne aspekty środowiska
geograficznego, red. J. Trepińska, Z. Olecki. Wyd. IGiGP UJ, Kraków, 261–269, 2006.
[18] J.C. Rogers: The association between the North Atlantic Oscillation and the Southern Oscillation in the Northern Hemisphere. Monthly
Weather Review 112; 1999-2015, 1984.
[19] J.C. Rogers: Patterns of low frequency monthly sea level pressure variability (1899–1996) and associated wave cyclone frequencies. Journal
of Climate 3 (), 1364 –1379, 1990.
[20] J.C. Rogers, H. van Loon: The seesaw in winter temperatures between Greenland and northern Europe. Part II:Some oceanic and
atmospheric effects at middle and high latitudes. Monthly Weather Review, 107, 509–519, 1979.
[21] R. Skowron: Zróżnicowanie i zmienność wybranych elementów reżimu termicznego wody w jeziorach na Niżu Polskim. Wydawnictwo
Naukowe UMK, Toruń, 2011.
[22] A. Styszyńska, J. Tamulewicz: Warta river discharges in Poznan and atmospheric circulation in the North Atlantic region. Quastiones
Geographicae, 23. 63–81, 2004.
[23] Z. Trusewicz, M. Markowski, J. Barańczuk: The influence of the North Atlantic Oscillation on variability of surface temperature of Lake
Raduńskie Górne. Limnologica Review 9 (2–3), 121–128, 2009.
[24] M.H. Visbeck, J.W. Hurrell, L. Polvani, H.M. Cullem: The North Atlantic Oscillation: Past, present, and future. PNAS (Proceedings of the National
Academy of Sciences of the United States of America), 98 (23), 12876–12877, 2001.
[25] G.T. Walker, E.W. Bliss: World Weather V. Memoris of the Ruyal Meteorogical Society, vol. IV (36), 53–84, 1924.
[26] J. Wibig: Oscylacja Północnoatlantycka i jej wpływ na kształtowanie pogody i klimatu. Przegląd Geofizyczny, 45 (2), 121–137, 2000.
[27] D. Wrzesiński: Stabilność reżimu odpływu rzek w Polsce [w:] Przeobrażenia stosunków wodnych w warunkach zmieniającego się środowiska,
red. A.T. Jankowski, D. Absalon, R. Machowski, M. Ruman, 307–318, 2009.
[28] D. Wrzesiński, M. Ptak, A. Baczyńska: Effect of the North Atlantic Oscillation on ice phenomena on selected lakes in Poland over the years
1961–2010. Quaestiones Geographicae 32(3), 119–128, 2013.
[29] S. Zblewski: O dwudzielności przyczyn zmian temperatury powierzchni Bałtyku (1982–2001) [w:]: Wahania klimatu w różnych skalach
przestrzennych i czasowych, red. K. Piotrowicz, R. Twardosz. Wyd. IGiGP UJ, Kraków, 145–154, 2007.